Trzeci kwartał 2023 roku dobiegł końca, a wraz z nim pojawiły się nowe dane finansowe dotyczące największych graczy na polskim rynku naftowym. Warto przyjrzeć się tym wynikom, aby zrozumieć obecną sytuację sektora oraz prognozy na przyszłość. Analiza ta jest szczególnie istotna w kontekście globalnych wyzwań geopolitycznych, zmiennych cen surowców oraz trwającej transformacji energetycznej.
PKN Orlen - kontynuacja silnego trendu
PKN Orlen, największy polski koncern multienergetyczny, wypracował w trzecim kwartale 2023 roku skonsolidowany zysk netto na poziomie 5,2 mld zł, co oznacza 15% wzrost w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Przychody koncernu wyniosły 78,5 mld zł, utrzymując się na stabilnym poziomie w porównaniu do trzeciego kwartału 2022.
Najważniejsze wyniki finansowe PKN Orlen za Q3 2023:
- Przychody ze sprzedaży: 78,5 mld zł
- EBITDA LIFO: 12,1 mld zł
- Zysk operacyjny (EBIT): 8,3 mld zł
- Zysk netto: 5,2 mld zł
- Marża EBITDA LIFO: 15,4%
Analizując wyniki w podziale na segmenty działalności, można zauważyć następujące trendy:
Segment Rafinerii
Segment rafinerii wygenerował EBITDA LIFO na poziomie 4,7 mld zł, co stanowi 39% łącznego wyniku koncernu. Jest to wynik nieznacznie niższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, co jest efektem mniejszych marż rafineryjnych na rynkach europejskich oraz niższego dyferencjału Ural/Brent.
Segment Petrochemii
EBITDA LIFO segmentu petrochemicznego wyniosła 1,8 mld zł, co stanowi 15% łącznego wyniku Grupy. Jest to wzrost o około 20% w porównaniu do trzeciego kwartału 2022 roku. Wzrost ten był możliwy dzięki zwiększeniu wolumenów sprzedaży oraz korzystniejszym marżom na produktach petrochemicznych.
Segment Energetyki
Wynik EBITDA segmentu energetycznego wyniósł 2,5 mld zł, co stanowi 21% łącznego wyniku Grupy. Jest to wzrost o 45% rok do roku, co związane jest przede wszystkim z włączeniem aktywów energetycznych PGNiG oraz zwiększeniem mocy zainstalowanej w OZE.
Segment Wydobycia
Segment wydobycia wypracował EBITDA na poziomie 2,3 mld zł, co stanowi 19% łącznego wyniku Grupy. Wynik ten był o 28% niższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, co jest konsekwencją niższych cen gazu ziemnego i ropy naftowej na rynkach światowych.
Segment Detal
Segment detaliczny osiągnął EBITDA na poziomie 0,8 mld zł, co stanowi 6% łącznego wyniku Grupy. Jest to rezultat porównywalny z trzecim kwartałem 2022 roku. Warto zauważyć, że w trzecim kwartale 2023 roku koncern powiększył sieć stacji paliw do 3154 obiektów w całej Europie Środkowej.
Daniel Obajtek, Prezes Zarządu PKN Orlen, komentując wyniki stwierdził: "Stabilne wyniki finansowe, które konsekwentnie wypracowujemy, są potwierdzeniem słuszności strategii opartej na dywersyfikacji działalności i budowie silnego koncernu multienergetycznego. Dzięki synergii wynikającej z połączenia Orlenu z Lotosem, PGNiG i Energą jesteśmy w stanie efektywnie zarządzać biznesem nawet w wymagającym otoczeniu makroekonomicznym".
PGNiG (obecnie część Grupy Orlen)
Chociaż PGNiG formalnie zostało włączone do Grupy Orlen w listopadzie 2022 roku, dla celów analitycznych warto przyjrzeć się wynikom tego segmentu osobno. Działalność związana z gazem naturalnym przyniosła w trzecim kwartale 2023 roku następujące rezultaty:
- Przychody ze sprzedaży: 21,3 mld zł
- EBITDA: 3,4 mld zł
- Wolumen sprzedaży gazu: 6,2 mld m³
- Wydobycie gazu: 1,1 mld m³
Wyniki segmentu gazowego są niższe niż w analogicznym okresie poprzedniego roku, co jest konsekwencją stabilizacji cen gazu na niższych poziomach niż w rekordowym pod tym względem 2022 roku. Jednocześnie warto podkreślić, że dywersyfikacja dostaw gazu do Polski jest obecnie na rekordowo wysokim poziomie - dostawy przez terminal LNG w Świnoujściu oraz Baltic Pipe stanowią ponad 60% całkowitego importu gazu do Polski.
Grupa MOL w Polsce
Węgierski koncern MOL, który w ramach środków zaradczych przy fuzji Orlen-Lotos przejął 417 stacji paliw w Polsce, raportuje, że jego działalność na polskim rynku przynosi zadowalające efekty. W trzecim kwartale 2023 roku przychody MOL z działalności w Polsce wyniosły około 1,8 mld zł, a EBITDA osiągnęła poziom 120 mln zł.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez zarząd, MOL planuje dalsze inwestycje w rozwój sieci stacji w Polsce, w tym wprowadzenie konceptu Fresh Corner oraz rozbudowę infrastruktury dla pojazdów elektrycznych.
Shell Polska
Shell Polska odnotował w trzecim kwartale 2023 roku przychody na poziomie 1,5 mld zł oraz EBITDA wynoszącą około 95 mln zł. Koncern systematycznie rozwija sieć stacji paliw w Polsce (obecnie 448 obiektów) oraz inwestuje w infrastrukturę ładowania pojazdów elektrycznych.
BP Polska
BP Polska, posiadające obecnie 563 stacje paliw w kraju, osiągnęło w trzecim kwartale 2023 roku przychody na poziomie 1,3 mld zł oraz EBITDA wynoszącą około 85 mln zł. Koncern intensywnie rozwija ofertę pozapaliwową oraz usługi związane z elektromobilnością.
Analiza sektora - co wpływa na wyniki?
1. Marże rafineryjne
Marże rafineryjne w trzecim kwartale 2023 roku ustabilizowały się na poziomie 8-10 USD/bbl, co jest wynikiem niższym niż rekordowe wartości z 2022 roku (15-18 USD/bbl), ale nadal powyżej średniej wieloletniej. Główne czynniki wpływające na marże to:
- Stabilizacja cen ropy naftowej w przedziale 80-85 USD za baryłkę
- Wysoki popyt na olej napędowy w Europie
- Zmniejszone dostawy produktów naftowych z Rosji
2. Ceny gazu ziemnego
Ceny gazu ziemnego na europejskich giełdach ustabilizowały się na poziomie znacznie niższym niż w rekordowym 2022 roku. W trzecim kwartale 2023 roku średnia cena kontraktów TTF wyniosła około 35-40 EUR/MWh, podczas gdy rok wcześniej było to nawet 200-300 EUR/MWh. Ta stabilizacja cen wpływa na niższe przychody firm z segmentu gazowego, ale jednocześnie poprawia przewidywalność biznesu.
3. Popyt na paliwa
Popyt na paliwa w Polsce w trzecim kwartale 2023 roku ustabilizował się na poziomie zbliżonym do analogicznego okresu roku poprzedniego. POPiHN (Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego) raportuje:
- Benzyna: +1,2% r/r
- Olej napędowy: -0,8% r/r
- LPG: +2,5% r/r
4. Kurs PLN/USD
Wahania kursu złotego względem dolara amerykańskiego mają istotny wpływ na wyniki firm naftowych, ponieważ ropa i produkty naftowe są wyceniane w USD. W trzecim kwartale 2023 roku kurs PLN/USD oscylował wokół 4,0-4,2, co oznacza umocnienie złotego w porównaniu do średnich wartości z 2022 roku (4,3-4,5).
Perspektywy na czwarty kwartał i 2024 rok
Analizując obecne trendy rynkowe oraz wypowiedzi przedstawicieli firm naftowych, można sformułować następujące prognozy dotyczące końcówki 2023 roku oraz perspektyw na rok 2024:
1. Stabilizacja marż rafineryjnych
Marże rafineryjne prawdopodobnie pozostaną na umiarkowanym poziomie 7-9 USD/bbl, co pozwoli koncernom na utrzymanie rentowności, choć poniżej rekordowych poziomów z 2022 roku.
2. Presja regulacyjna związana z transformacją energetyczną
Firmy naftowe będą musiały zmierzyć się z rosnącą presją regulacyjną związaną z polityką klimatyczną UE, w tym z mechanizmem CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) oraz rosnącymi kosztami uprawnień do emisji CO2.
3. Inwestycje w OZE i nowe technologie
Można spodziewać się kontynuacji trendu zwiększonych nakładów inwestycyjnych na odnawialne źródła energii, technologie wodorowe oraz elektromobilność. PKN Orlen planuje przeznaczyć na projekty niskoemisyjne około 40% całkowitych nakładów inwestycyjnych w najbliższych latach.
4. Konsolidacja rynku detalicznego
Po przejęciu przez MOL części stacji Lotosu, rynek detaliczny sprzedaży paliw w Polsce wydaje się być ustabilizowany, z dominującą pozycją Orlenu (ok. 35% udziału) oraz znaczącymi udziałami BP, Shell i MOL (po 7-10% każdy).
"Polski sektor naftowy przechodzi obecnie fazę stabilizacji po burzliwym okresie 2022 roku i dużych zmianach właścicielskich. Kluczowe dla przyszłości branży będzie tempo transformacji energetycznej oraz zdolność do generowania przychodów z nowych obszarów biznesowych." - komentuje dr hab. Mariusz Sławomir, ekonomista specjalizujący się w rynkach energetycznych.
Podsumowanie
Wyniki finansowe polskich firm naftowych za trzeci kwartał 2023 roku można ocenić jako stabilne i zadowalające, choć niższe niż w rekordowym 2022 roku. PKN Orlen, jako zintegrowany koncern multienergetyczny, wykazuje odporność na zmienne warunki rynkowe dzięki dywersyfikacji działalności. Mniejsze podmioty, takie jak polska działalność MOL, Shell czy BP, również osiągają satysfakcjonujące rezultaty.
Kluczowe wyzwania dla sektora w najbliższej przyszłości to adaptacja do wymogów transformacji energetycznej, optymalizacja procesów biznesowych oraz rozwój nowych obszarów działalności. Firmy, które skutecznie podejmą te wyzwania, mają szansę na utrzymanie rentowności nawet w obliczu strukturalnych zmian na globalnym rynku energii.