W obliczu globalnych wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi oraz unijnej polityki dekarbonizacji, polskie koncerny naftowe coraz aktywniej angażują się w rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE). Ta strategiczna reorientacja, choć może wydawać się zaskakująca dla firm, których podstawowa działalność jest związana z paliwami kopalnymi, wynika z długofalowej wizji transformacji energetycznej i dążenia do dywersyfikacji działalności biznesowej.
Dlaczego firmy naftowe inwestują w OZE?
Motywacje stojące za decyzjami polskich koncernów naftowych o inwestycjach w odnawialne źródła energii są wielowymiarowe:
- Polityka klimatyczna UE - Unia Europejska stawia sobie za cel osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku, co wiąże się z ograniczaniem roli paliw kopalnych.
- Presja inwestorów - Instytucje finansowe coraz częściej uwzględniają kryteria ESG (środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym) w swoich decyzjach inwestycyjnych.
- Dywersyfikacja ryzyka biznesowego - W długiej perspektywie przewidywany jest spadek popytu na paliwa kopalne, co skłania firmy do poszukiwania nowych obszarów działalności.
- Dostęp do finansowania - Projekty związane z OZE mogą liczyć na preferencyjne warunki finansowania oraz dotacje.
- Budowanie wizerunku - Inwestycje w zieloną energię pomagają w budowaniu wizerunku firm odpowiedzialnych społecznie.
Kluczowe projekty polskich koncernów naftowych w obszarze OZE
PKN Orlen
PKN Orlen jest niekwestionowanym liderem transformacji energetycznej wśród polskich firm naftowych. W swojej strategii do 2030 roku koncern zakłada osiągnięcie neutralności emisyjnej do 2050 roku oraz zainwestowanie ponad 30 mld złotych w zielone projekty.
Najważniejsze projekty PKN Orlen w obszarze OZE to:
- Morskie farmy wiatrowe - Poprzez spółkę Baltic Power, PKN Orlen (wspólnie z kanadyjskim Northland Power) realizuje projekt budowy morskiej farmy wiatrowej na Bałtyku o mocy 1,2 GW. Inwestycja ma zostać ukończona do 2026 roku i zasilić w czystą energię ponad 1,5 miliona gospodarstw domowych.
- Farmy fotowoltaiczne - Do 2030 roku koncern planuje zbudować portfel projektów fotowoltaicznych o łącznej mocy 2 GW. W 2022 roku uruchomiono pierwszą farmę PV Orlen w Wielkopolsce o mocy 20 MW.
- Biogaz i biometan - Orlen planuje budowę sieci biogazowni, które będą produkować biometan z odpadów rolniczych. Do 2030 roku koncern chce osiągnąć zdolności produkcyjne na poziomie 1 mld m³ biogazu rocznie.
- Technologie wodorowe - W ramach programu Hydrogen Eagle, Orlen planuje budowę hubów wodorowych w Polsce, Czechach i na Słowacji oraz rozwój sieci 100 stacji tankowania wodoru.
"Jesteśmy zdeterminowani, aby konsekwentnie budować pozycję koncernu jako lidera transformacji energetycznej w Europie Środkowej. Do 2030 roku przeznaczymy na zielone inwestycje około 47 mld zł, czyli 40 proc. nakładów całej Grupy ORLEN" - podkreśla Daniel Obajtek, Prezes Zarządu PKN Orlen.
Grupa Lotos (obecnie część PKN Orlen)
Przed fuzją z PKN Orlen, Grupa Lotos również podejmowała działania w kierunku rozwoju OZE. Wśród najważniejszych inicjatyw można wymienić:
- Projekt Green H2 - budowa instalacji do produkcji zielonego wodoru przy wykorzystaniu energii z OZE
- Projekt Pure H2 - budowa hubów wodorowych do zasilania transportu
- Współpraca z PGE przy projekcie budowy morskiej farmy wiatrowej Baltica
Po finalizacji fuzji z PKN Orlen w 2022 roku, projekty te są kontynuowane w ramach strategii zintegrowanego koncernu.
PGNiG (obecnie część PKN Orlen)
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, które również stało się częścią Grupy Orlen, przed fuzją również podejmowało inicjatywy w obszarze OZE:
- Inwestycje w biogazownie rolnicze
- Pilotażowe projekty produkcji biometanu
- Prace badawczo-rozwojowe nad technologiami power-to-gas (konwersja nadwyżek energii elektrycznej z OZE na metan)
- Projekt wychwytywania i składowania CO2 (CCS) w wyeksploatowanych złożach
Wyzwania związane z inwestycjami w OZE
Transformacja firm naftowych w kierunku odnawialnych źródeł energii nie jest pozbawiona wyzwań:
1. Wymagane kompetencje
Rozwój projektów OZE wymaga specjalistycznej wiedzy i kompetencji, które różnią się od tych tradycyjnie obecnych w firmach naftowych. Koncerny muszą więc inwestować w pozyskiwanie nowych talentów lub przeszkalanie obecnych pracowników.
2. Konkurencja na rynku OZE
Rynek odnawialnych źródeł energii w Polsce jest już dość konkurencyjny, z wieloma wyspecjalizowanymi podmiotami krajowymi i zagranicznymi. Firmy naftowe muszą znaleźć swoją przewagę konkurencyjną, która często opiera się na skali działania i możliwościach finansowych.
3. Zmienność regulacji
Sektor energetyczny, a szczególnie obszar OZE, charakteryzuje się dużą zmiennością otoczenia regulacyjnego. Dla długoterminowych inwestycji stanowi to istotne ryzyko.
4. Bilansowanie portfela inwestycyjnego
Firmy naftowe muszą znaleźć optymalny balans między inwestycjami w tradycyjną działalność (która nadal generuje większość przychodów) a nowymi projektami OZE.
Perspektywy i trendy na przyszłość
Analizując strategie polskich koncernów naftowych oraz trendy rynkowe, można wskazać kilka kluczowych kierunków rozwoju na najbliższe lata:
1. Integracja z elektromobilnością
Stacje paliw będą ewoluować w kierunku wielofunkcyjnych hubów energetycznych, oferujących obok tradycyjnych paliw także szybkie ładowarki dla pojazdów elektrycznych, a w przyszłości również punkty tankowania wodoru.
2. Rozwój technologii wodorowych
Wodór jest postrzegany jako kluczowy element transformacji energetycznej, szczególnie w sektorach trudnych do elektryfikacji (ciężki transport, przemysł). Polskie koncerny intensywnie inwestują w rozwój tzw. gospodarki wodorowej.
3. Offshore wind - morska energetyka wiatrowa
Polskie wybrzeże Bałtyku ma duży potencjał dla rozwoju morskich farm wiatrowych. PKN Orlen, wraz z partnerami, zamierza być jednym z liderów w tym segmencie.
4. Magazynowanie energii
Wraz z rozwojem niestabilnych źródeł energii (wiatr, słońce) rośnie znaczenie technologii magazynowania energii. Koncerny naftowe będą angażować się w projekty wielkoskalowych magazynów energii.
5. Biogaz i biometan
Produkcja biogazu i biometanu z odpadów organicznych stanowi obiecujący kierunek rozwoju, pozwalający na wykorzystanie istniejącej infrastruktury gazowej do transportu odnawialnego paliwa.
Podsumowanie
Inwestycje polskich koncernów naftowych w odnawialne źródła energii są częścią szerszego trendu transformacji energetycznej, obserwowanego na całym świecie. Firmy, które przez dziesięciolecia kojarzyły się z wydobyciem i przetwarzaniem paliw kopalnych, coraz śmielej wkraczają na rynek czystej energii.
PKN Orlen, po konsolidacji z Grupą Lotos i PGNiG, ma szansę stać się regionalnym liderem transformacji energetycznej, realizując ambitne projekty w obszarze OZE. Sukces tej strategii będzie zależał od wielu czynników - od stabilności otoczenia regulacyjnego, przez zdolność do efektywnej realizacji złożonych projektów, po umiejętność przyciągania talentów z nowych obszarów kompetencyjnych.
Niezależnie od wyzwań, kierunek został jasno określony - przyszłość firm naftowych będzie związana nie tylko z tradycyjnym biznesem, ale w coraz większym stopniu z odnawialnymi źródłami energii i nowymi, niskoemisyjnymi technologiami energetycznymi.